മലയാള സാഹിത്യത്തിലെ സുല്‍ത്താനായിരുന്ന വൈക്കം മുഹമ്മദ് ബഷീറിനു വിശ്രമത്തണലൊരുക്കിയ വിഖ്യാതമായ മാങ്കോസ്റ്റിന്‍, കുടംപുളിയുടെ അടുത്ത ബന്ധുവാണ്. രൂപഭംഗിയേറിയ മാങ്കോസ്റ്റിന്‍ ‘പഴങ്ങളുടെ റാണി’ എന്ന പേരില്‍ ലോകമെങ്ങും ആരാധകരുള്ള ട്രോപ്പിക്കല്‍ പഴമാണ്. തൂമഞ്ഞുപോലെ വെളുത്ത, മൃദുവായ അകക്കാമ്പാണ് ഭക്ഷ്യയോഗ്യമായ ഭാഗം. ധാരാളം വിറ്റാമിനും ധാതുക്കളും നിരോക്‌സീകാരകങ്ങളും അടങ്ങിയ മാങ്കോസ്റ്റിന്‍ പഴം പോഷകക്കലവറ തന്നെയാണ്.
പരാഗണവും അനുബന്ധ ബീജസങ്കലനവും സാധ്യമല്ലാത്തതിനാല്‍ പാര്‍ത്തനോകാര്‍പി എന്ന പ്രതിഭാസം വഴിയാണു മാങ്കോസ്റ്റിന്‍ വിളയുന്നത്. വിത്തു മുളച്ചുണ്ടാകുന്ന തൈ, മാതൃവൃക്ഷത്തിന്റെ തനിപ്പകര്‍പ്പാണ്. അതിനാല്‍ മാങ്കോസ്റ്റിനില്‍ ജനിതക വൈവിധ്യം അത്ര പ്രകടമല്ല. എന്നാല്‍ 50 വര്‍ഷത്തിനുമേല്‍ പ്രായമുള്ള, തുടര്‍ച്ചയായി ധാരാളം ഫലം നല്‍കുന്ന മരത്തിന്റെ വിത്തു ശേഖരിച്ചു തൈ ഉല്‍പാദിപ്പിച്ചാല്‍ മാത്രമേ ഗുണമേന്മയുള്ള തൈ ലഭിക്കുകയുള്ളൂ. ഗ്രാഫ്റ്റ് തൈകള്‍ നന്നായി വളരുന്നതായോ തുടര്‍ച്ചയായി നല്ല വിളവ് നല്‍കുന്നതായോ കണ്ടുവരുന്നില്ല.
വളപ്രയോഗത്തോടു നന്നായി പ്രതികരിക്കുന്ന ഫലവൃക്ഷമാണു മാങ്കോസ്റ്റിന്‍ എന്നതിനാല്‍ ധാരാളം ജൈവവളങ്ങളും മിതമായ തോതില്‍ സംയുക്ത വളങ്ങളും നല്‍കണം. തൈ നട്ട് നാലു മാസത്തിനുശേഷം ആദ്യ വളപ്രയോഗം നടത്താം. ആരംഭത്തില്‍ 500 ഗ്രാം 18:18:18 വളം തടത്തിനു ചുറ്റും വിതറി അഞ്ചു കിലോ കമ്പോസ്റ്റ് നല്‍കണം. പിന്നീട് ഓരോ വര്‍ഷവും 250 ഗ്രാം വീതം കൂട്ടി നാലു വര്‍ഷം ആകുമ്പോള്‍ ഒന്നേകാല്‍ കിലോ വീതം 18:18:18 വളം വര്‍ഷത്തില്‍ രണ്ടു തവണയായി നല്‍കണം. സംയുക്ത വളങ്ങളോടൊപ്പം ധാരാളം കമ്പോസ്റ്റ് / പച്ചിലവളങ്ങള്‍ നല്‍കിയാല്‍ മണ്ണിലെ ജൈവാംശം വര്‍ധിച്ച് ചെടികള്‍ കരുത്തോടെ വളര്‍ന്ന് ഉയര്‍ന്ന വിളവു നല്‍കുന്നതായി കണ്ടുവരുന്നു.
നല്ല നീര്‍വാര്‍ച്ചയും ധാരാളം ജൈവാംശവും അഞ്ചിനും ആറിനുമിടയ്ക്കു പിഎച്ച് മൂല്യവുമുള്ള മണ്ണാണ് മാങ്കോസ്റ്റിന്‍കൃഷിക്ക് യോജ്യം. ആഹാരം വലിച്ചെടുക്കുന്ന വേരുകള്‍ ഉപരിതലത്തില്‍തന്നെ വളരുന്നതിനാല്‍ മണ്ണ് ഇളക്കാന്‍ പാടില്ല. വളമിടുമ്പോള്‍ മണ്ണിളക്കാതെ, വശങ്ങളില്‍നിന്നു മണ്ണു വെട്ടി കൂന കൂട്ടുന്നതാണു നല്ലത്. ഓരോ മാസവും കൊന്നപോലുള്ള പയര്‍വര്‍ഗങ്ങളുടെ ഇല തടങ്ങളില്‍ പുതയിട്ട്, അതിനു മുകളില്‍ ജീവാമൃതംപോലുള്ള ലായനി ഒഴിച്ചാല്‍ മണ്ണില്‍ ഉപകാരികളായ സൂക്ഷ്മജീവികള്‍ പെരുകി മണ്ണ് ജീവസ്സുറ്റതാകും. അതോടെ ചെടി രോഗപ്രതിരോധശേഷി ആര്‍ജിച്ച് കൂടുതല്‍ കരുത്തോടെ വളരും.
വരള്‍ച്ചാമാസങ്ങളില്‍ സൂര്യപ്രകാശം നേരിട്ടു പതിച്ചാല്‍ ഇലകള്‍ പൊള്ളി കരിഞ്ഞുപോകാനിടയുള്ളതിനാല്‍ മരങ്ങള്‍ക്കു മുപ്പതു ശതമാനം എങ്കിലും തണല്‍ നല്‍കേണ്ടതുണ്ട്. തനിവിളയായി കൃഷി ചെയ്യുമ്പോള്‍ തൈകള്‍ തമ്മില്‍ 30 അടി അകലം പാലിക്കാം. തൈ നട്ട് നാലു വര്‍ഷം കഴിയുമ്പോള്‍ പാര്‍ശ്വശിഖരങ്ങളെ ചെറിയ രീതിയില്‍ പ്രൂണ്‍ ചെയ്ത് മരങ്ങള്‍ ഇന്‍വേര്‍ട്ടഡ് പരാബോളിക് ആകൃതിയില്‍ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതും തലപ്പ് പന്ത്രണ്ട് അടി വ്യാസത്തില്‍ പരിമിതപ്പെടുത്തി ധാരാളം ശാഖകള്‍ കായ്പിടിത്തത്തിനു സജ്ജമാക്കുന്നതും തായ്‌ലന്‍ഡില്‍ സാധാരണമാണ്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യാമെന്നുണ്ടെങ്കില്‍ മരങ്ങള്‍ തമ്മിലുള്ള അകലം 20 x 20 അടി ആയി കുറയ്ക്കാം. പ്രൂണിങ് വഴി ധാരാളം പുതിയ ശാഖകള്‍ പുറപ്പെടുവിച്ച് അവയില്‍ കൂടുതല്‍ ഫലങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകുന്നതായി കാണുന്നു. മരങ്ങള്‍ പുഷ്പിക്കുന്ന വരള്‍ച്ചാമാസങ്ങളില്‍ മരത്തിന്റെ പ്രധാന ശാഖയുടെ മുകള്‍ നിരപ്പില്‍ മൈക്രോ സ്പ്രിങ്ഗ്ലര്‍ ചേര്‍ത്തുവച്ച് വെള്ളം സ്‌പ്രേ ചെയ്തു തലപ്പു മുഴുവന്‍ നനച്ച് ഈര്‍പ്പം കൂട്ടി കായ്പിടിത്തം വര്‍ധിപ്പിക്കുന്ന രീതി ചില രാജ്യങ്ങളിലുണ്ട്.
കായ് പൊഴിച്ചില്‍ തടയാനും ഗുണമേന്മയേറിയ പഴങ്ങള്‍ വിളയിക്കാനും പല രീതികള്‍ പരീക്ഷിക്കാം. വെള്ളത്തില്‍ നന്നായി ലയിക്കുന്ന കാത്സ്യം നൈട്രേറ്റ് നാലു ഗ്രാം ഒരു ലീറ്റര്‍ വെള്ളത്തില്‍ കലക്കി കായ്കളില്‍ തളിച്ചാല്‍ കായ്കളുടെ മഞ്ഞക്കറ ഒരു പരിധിവരെ നിയന്ത്രിക്കാം. വിരിഞ്ഞ് ഒരു മാസത്തിനുശേഷം ആദ്യ സ്‌പ്രേയും തുടര്‍ന്നു മൂന്നാഴ്ച ഇടവിട്ട് കായ്കള്‍ വിളവെടുക്കുന്നതിനു മൂന്നാഴ്ച മുന്‍പുവരെ ഇപ്രകാരം തളിക്കേണ്ടതാണ്. വിരിഞ്ഞശേഷം കായ്കള്‍ നെല്ലിക്കാ വലുപ്പത്തില്‍ ആകുമ്പോള്‍ പ്ലാനോഫിക്‌സ് അല്ലെങ്കില്‍ സൂപ്പര്‍ഫിക്‌സ് (NAA-Naphthalane Acetic Acid ) 20 ppm (2 മില്ലി 4.5 ലീറ്റര്‍ വെള്ളത്തില്‍ ലയിപ്പിക്കുക) തളിക്കുന്നതാണു മറ്റൊരു രീതി.
